AT – klasyczne i automatyczne skrzynie biegów
Automatyczne skrzynie biegów, czyli AT (Automatic Transmission), wykorzystują automat hydrokinetyczny (tzw. tłok wirnika hydraulicznego) do zmiany przełożeń. Ich łatwość obsługi i zapewnianie komfortowej jazdy sprawia, że są chętnie montowane w autach osobowych, ciężarowych i dostawczych. Poniżej znajduje się 5 głównych mechanizmów składających się na prace automatycznych skrzyń biegów AT:
1. Turbina: jest związana z wałem korbowym silnika i obraca się wraz z nim. Wytwarza ona strumień płynu roboczego (najczęściej jest nim olej hydrauliczny), który napędza pozostałe elementy układu hydrokinetycznego.2. Tarcza napędowa (pompka): odbiera napływający strumień płynu roboczego z turbiny i zaczyna się obracać. Ruch tarczy napędowej generuje kolejny strumień płynu, który napędza wirnik odbiorczy.
3. Wirnik odbiorczy: jest związany z wałem wyjściowym skrzyni biegów, a jego rolą staje się odbiór strumienia płynu roboczego od tarczy napędowej i przekazanie momentu obrotowego na koła pojazdu.
4. Regulacja przełożeń: odbywa się ona za pomocą złożonego układu hydraulicznego i mechanicznego. Automatyczne sterowanie skrzyni biegów (Transmission Control Unit, czyli TCU) monitoruje takie parametry, jak prędkość pojazdu, obciążenie silnika czy nacisk na pedał gazu, aby odpowiednio dobierać biegi.
5. Planetarny mechanizm przekładniowy: umożliwiający wybór odpowiedniego zestawu przekładni (np. zwiększenie lub zmniejszenie przełożenia) w zależności od warunków jazdy i potrzeb.
Technologia skrzyń biegów automatycznych (AT) rozwija się nadal, mimo pojawienia się alternatywnych rozwiązań. Wśród nich wyróżni się skrzynie CVT (od Continuously Variable Transmission) mające bezstopniową przekładnię czy DCT (od Dual Clutch Transmission) – z podwójnym sprzęgłem.
MMT, czyli półautomatyczna skrzynia biegów
MMT (Multi-Mode Transmission) to rodzaj półautomatycznej skrzyni biegów. Wyposaża ona m.in. samochody marki Opel, FIat, Renault czy Toyota. Mechanizm MMT łączy cechy skrzyni manualnej z automatyczną kontrolą sprzęgła oraz zmianą biegów. Staje się kompromisem między systemami, dając kierowcy pewien wpływ na przebieg jazdy. Może sterować zmianą biegów za pomocą dźwigni lub przycisków, a wybór odpowiedniego przełożenia powoduje aktywację sprzęgła przez układ sterujący. Parametry są wyświetlane na desce rozdzielczej auta, co pomaga na bieżąco monitorować i dostosowywać sposób jazdy.
Skrzynie biegów dwusprzęgłowe DCT
Skrzynie biegów dwusprzęgłowe (Dual Clutch Transmission, inaczej DCT) wykorzystują dwa oddzielne sprzęgła do przenoszenia momentu obrotowego z silnika na przekładnię. Jeden z nich obsługuje tylko biegi parzyste (np. 2, 4, 6), a drugi nieparzyste (np. 1, 3, 5). Dzięki temu możliwe są szybkie i płynne przełączania między nimi. DCT to zaawansowane rozwiązanie, które łączy elementy skrzyń manualnych i automatycznych. Kierowca nadal ma kontrolę nad procesem zmiany biegów. Wystarczy, że wybierze tryb automatyczny lub ręczny, gdzie w przypadku tego pierwszego – skrzynia zmienia biegi na podstawie parametrów jazdy. Wśród nich można wymienić prędkość, obroty i nacisk na pedał gazu. W trybie ręcznym – kierowca może używać dźwigni biegów lub przycisków na kierownicy do ręcznego wyboru przełożeń, podobnie jak w tradycyjnych skrzyniach manualnych.
Automatyczne skrzynie biegów CVT
Automatyczne skrzynie biegów CVT (Continuously Variable Transmission) umożliwiają bezstopniową zmianę przełożeń w sposób ciągły. Są one dynamicznie dostosowywane do warunków jazdy. Nie ma tradycyjnych i ustalonych biegów jak w skrzyniach manualnych czy automatycznych. System CVT korzysta zamiast tego z pasów lub łańcuchów. Poruszają się one wzdłuż dwóch stożkowych lub tarczowych rolek. Zmiana pasów lub łańcuchów w takich automatycznych skrzyniach biegów reguluje przełożenie, pozwalając dostosować obroty silnika do aktualnej prędkości pojazdu. System CVT znajduje zastosowane w nowoczesnych samochodach osobowych – zwłaszcza hybrydowych i elektrycznych – ze względu na swoją efektywność i płynny mechanizm działania.
Obecność różnych i stale doskonalonych systemów automatycznych skrzyń biegów daje kierowcom szeroki wybór i możliwość dopasowania rozwiązania do ich preferencji i potrzeb. Każdy system ma swoje zalety i cechy, które mogą przyciągać różne grupy użytkowników.